فراوری 3 میلیون خودرو در سال برای کدام خریدار؟ - مجله جغتای

برای سال 1400 نیز برنامه ریزی براساس فراوری 1.2 میلیون دستگاه خودرو تنظیم شده است، درحالی که صنعت قطعه سازی کشور مدعی است که توان فراوری 2 میلیون دستگاه نیز دور از فکر نیست.

وزارت صنعت، معدن و تجارت در شرایطی در پی فراوری 3 میلیون دستگاه خودرو در سال 1404 است که این طرح بزرگ ابهامات زیادی در بخش تقاضا دارد. اگرچه عملی شدن طرح موردنظر با ابهامات و سؤال های زیادی روبه رو است و براساس اعتقاد بسیاری از کارشناسان انجام شدنی نیست، بااین حال اگر زیرساخت های لازم برای تیراژ 3 میلیون دستگاه نیز فراهم گردد، ممکن نیست برای این حجم فراوری تقاضا نیز ایجاد گردد.

فعالان صنعت خودرو باور دارند که بازار داخل با شرایط فعلی، به بیش از 1 میلیون و 200 هزار دستگاه خودرو احتیاج ندارد. اگر صادرات و اسقاط خودروهای فرسوده نباشد، فراوری بیشتر از این حجم بدون متقاضی خواهد بود.

قدرت خرید مردم نیز به شدت کاهش یافته است. باتوجه به اینکه طرح فراوری 3 میلیون دستگاه باعث فراوری و طراحی خودروهای نو می گردد و قاعدتاً قیمت این خودروها بیشتر از مدل های فعلی است، این موضوع با قدرت خرید شهروندان متناسب نیست و باز هم باعث کم شدن تقاضا می گردد.

در سال 1390 خودروسازان تیراژ خود را به 1 میلیون و 640 هزار دستگاه رساندند؛ رکوردی که هنوز شکسته نشده است. همین رکورد که تا به امروز شکسته نشده است، باعث ایجاد چالش فروش برای خودروسازان شد. درواقع فروش این تعداد خودرو به صورت نقد امکان پذیر نبود و خودروسازان مجبور شدند خودروها را به صورت اقساط به فروش برسانند.

کارشناسان معتقدند باتوجه به دو نرخی بودن خودرو و فاصله زیاد بین قیمت کارخانه و بازار، هرچه خودرو فراوری و عرضه گردد، به وسیله دلالان و سوداگران جذب خواهد شد؛ بنابراین تقاضا همچنان وجود دارد. درنتیجه باید بساط قیمت گذاری دستوری برچیده گردد. در این صورت، خودرو به سمت تک نرخی شدن (البته نسبی، نه مطلق) خواهد رفت. درنتیجهٔ کاهش دلالی خودرو باز هم با کاهش تقاضا روبه رو هستیم.

طبق تحقیقی که شرکت های خودروساز بزرگ کشور انجام داده است، تقاضای واقعی داخلی برای خودرو درنهایت 1 میلیون دستگاه است و با اغراق می توان آن را 1.2 میلیون دستگاه برآورد کرد. باتوجه به تقاضای 1 تا 1 میلیون و 200 دستگاه در بازار خودروی داخل به فرض تحقق برنامه سال جاری (فراوری 1 میلیون و 250 هزار دستگاه)، خودروسازی کشور با مازاد فراوری روبرو نخواهد شد؛ اما برای سال های آینده (درصورت جهش بدون پشتوانه فراوری) حتما بحران تقاضا را تجربه خواهد نمود.

وزارت صمت می گوید برای جهش فراوری پشتوانه صادراتی در نظر گرفته است و می خواهد صادرات خودرو را ابتدا به 300 هزار دستگاه در سال برساند و طی سال 1404 نیز این رقم را به 1 میلیون دستگاه افزایش دهد. اگرچه صادرات باعث ایجاد تقاضا می گردد، اما آیا صادرات این تعداد خودرو امکان پذیر است؟

در 5 ماه سال جاری فقط 514 دستگاه خودرو و قطعات داخلی صادر شده است، درنتیجه برای رسیدن به صادرات 1 میلیون دستگاه در سال 1404، این رقم باید 2 هزار برابر گردد. این افزایش عجیب در حالی است که محصولات فراوریی در این صنعت، نه کیفیت قابل قبول و نه قیمت مناسبی دارد؛ درنتیجه در سطح جهانی نیز مشتری نخواهد داشت.

درباره راه چارههای افزایش تقاضا در بازار خودرو رئیس انجمن صنایع همگن قطعه سازی اظهار کرد: پس از مطرح شدن طرح فراوری 3 میلیون دستگاه و صادرات 1 میلیونی خودرو، خیلی ها عنوان کردند این طرح نشدنی است؛ بااین حال به نظر من به جای اصرار بر غیرممکن بودن طرح موردنظر، بهتر است این موضوع را آنالیز کنیم که چطور می توان به چنین تیراژی دست یافت.

محمدرضا نجفی منش با اظهار این موضوع که می توان در جهت هدف وزارت صمت نهاده شد، در گفت وگو با دنیای اقتصاد اضافه نمود: بهتر است در پی پاسخ این پرسش باشیم که برای فراوری 3 میلیون و صادرات 1 میلیون خودرو، به چه زیرساخت هایی احتیاج داریم و از چه راه هایی می توانیم به عملیاتی شدن آن یاری کنیم.

وی در ادامه تأکید می نماید: جدا از اینکه طرح موردنظر وزارت صمت به پایان برسد یا نه، 2 راه چاره کلی برای افزایش تقاضا در بازار خودرو وجود دارد: یکی اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده و دیگری صادرات. به گفته نجفی منش، می توان برای اسقاط 500 هزار دستگاه خودرو در سال برنامه ریزی و از این جهت، نیم میلیون دستگاه به تقاضای موجود افزود.

رئیس انجمن صنایع همگن قطعه سازی درمورد راه چارههای افزایش صادرات خودرو به عنوان راه دیگر افزایش تقاضا، در مصاحبه با دنیای اقتصاد اظهار کرد: طبق برنامه وزارت صمت قرار است 1 میلیون دستگاه خودرو در سال 1404 صادر گردد؛ هدفی که تنها به واسطه حضور خودروسازان خارجی در کشور می توان در جهت تحقق آن نهاده شد.

به گفته نجفی منش، اگر خودروسازان خارجی مجوز فعالیت مستقل در کشور بگیرند، می توانند محصولات خود را از ایران صادر نمایند و آنگاه امکان رشد صادرات فراهم خواهد شد. نجفی منش البته عدد منطقی صادرات را در سال های نخست اجرایی شدن این پروژه (صادرات خودروهای مونتاژی در ایران)، درنهایت 300 هزار دستگاه عنوان می نماید. این عدد هرچند با هدف 1 میلیون دستگاه وزارت صمت فاصله بسیار زیادی دارد، بااین حال 300 هزار دستگاه به تقاضای موجود اضافه می نماید تا دست خودروسازان برای رشد فراوری بازتر گردد.

این کارشناس صنعت خودرو باور دارد شرکت هایی مانند رنو و حتی پژو تمایل دارند از ایران به عنوان پایگاه صادراتی خود در منطقه استفاده نمایند؛ بنابراین خوب است شرایط حضور مستقل آنها را در کشور فراهم گردد. وی در ادامه می گوید که در صورت لغو تحریم ها باید با شرکت هایی وارد مذاکره شویم که در بازارهای جهانی حضور فعال دارند، چون از این روش می توان به صادرات خودروهای فراوریی آنها در ایران امیدوار بود.

***

شما می توانید نوترین اخبار خودرو را در بلاگ خبرنگاران مطالعه کنید.