حمام علیقلی آقا ؛ شاهکار عصر صفوی - مجله جغتای

حمام علیقلی آقا در اصفهان، حمامی قدیمی و تماشای است که گوشه کوچکی از هنر معماری ایرانی را در این شهر به تصویر می کشد. اگر دوست دارید درباره حمام علیقلی آقا و زیبایی بی مثالش بیشتر بدانید، در ادامه با خبرنگاران همراه باشید:

حمام علیقلی آقا یک حمام تاریخی در محله بیدآباد اصفهان است که از طریق فردی به نام علیقلی آقا ساخته شده است. علیقلی آقا از درباریان شاه سلیمان صفوی و بعلاوه شاه سلطان حسین صفوی بوده است که دستور ساخت این حمام تاریخی را در سال 1125 هجری قمری صادر می نماید.این حمام تاریخی، امروزه با عنوان و کاربری موزه مردم شناسی در اصفهان قرار گرفته است. حمام علیقلی آقا، یکی از شاهکارهای هنر معماری و شهرسازی در دوران درخشان صفویه است. این مجموعه شامل بازار و چهار سوق، مسجد، مکتب خانه، حمام، زورخانه و کاروانسرا و دکان های کسبه مختلف بوده است.

این حمام مخصوص چه کسانی بوده؟

این حمام تاریخی از دو بخش اصلی سربینه و گرم خانه تشکیل شده است که در آن موقع زنان و مردان می توانستند به طور جداگانه از آن استفاده نمایند. این حمام برای استفاده همه مردم بوده و به نوعی حمام عمومی به حساب می آمده. حمام علیقلی آقا از سحرگاه تا ظهر مردانه و از ظهر تا غروب زنانه بود. در بعضی روزها، حمام از طریق افراد بانفوذ یا رده بالا اجاره یا به اصطلاح قرق می شد و افراد عادی تا زمانی که استحمام آن ها تمام نمی شد، حق داخل شدن نداشتند.

جلوه مهندسی ایرانی در حمام علیقلی آقا

حمام علیقلی آقا

نحوه سوخت و گرم شدن آب و سپس راهنمایی گرما به نقاط مختلف حمام، شاهکار مهندسی عصر صفوی را به نمایش می گذارد. حمام دارای یک مخزن است که آب را از طریق سوختن چوب و زغال گرم می نماید. اما نکته جالب درباره گرم شدن حمام این است که دود حاصل از سوخت از طریق لوله هایی که در کف حمام قرار گرفته است راهنمایی می گردد تا فضای حمام را به خوبی کند.

نکته جالب دیگر درباره حمام علیقلی آقا، وجود سنگ های یک متری سفیدرنگ با شیارهایی بر روی آن است که در چند نقطه حمام از جمله کنار حوضچه ها قرار دارند. جالب است بدانید که در آن موقع از این سنگ ها برای ماساژ بدن استفاده می کردند. به این صورت که سنگ های آجدار در کنار حوضچه های آب و به حالت عمودی (مانند جایگاه) تعبیه شده اند و از حفره بالای آن آب گرم بر روی سنگ سرازیر می گردد و همچون یک ماساژور خوب عمل می نمایند!

جزئیاتی دیگر از بنا

آبی که از مخازن و حوضچه های حمام بیرون می آمد، به خاطر اختلاف سطح این دو منبع آب، از طریق لوله های شیب دار در داخل حمام به گردش در می آمدند و همچنان در جای جای حمام می توانید جوی ها و شیارهایی را ببینید که دور تا دور حمام قرار دارند که فواره هایی درون آن ها تعبیه شده است. این کار باعث می شد تا صدای دلنشین آب و فواره در حمان بپیچد و افراد ضمن استراحت در حمام از صدای آب لذت ببرند.

یکی از نکات جالب و شگفتی آفرین درباره حمام علیقلی آقا ، سیستم نوردهی آن است. سقف حمام گنبدی شکل است و بر روی آن، روزنه هایی وجود دارد که نور را از خود عبور می دهند. اما این اتفاق به سادگی انجام نمی گردد، بلکه مهندسان و معماران این بنا، شیشه هایی محدبی و عدسی شکل را روی هر روزنه قرار داده اند که باعث شکست نور و پخش شدن آن در فضا می گردد. جالب تر این است که این شیشه ها تنها از یک سمت نور را عبور می دهد و اگر فردی بر روی سقف حمام و قسمت پشت بام قرار بگیرد، نمی تواند از طریق شیشه ها، داخل حمام را ببیند!

معماری بنا و زیبایی هنر عصر صفوی

حمام علیقلی آقا

حمام علیقلی آقا

حمام علیقلی آقا که امروزه به عنوان موزه از آن استفاده می گردد، دارای یک ورودی هشت ضلعی است که در اصطلاح آن را هشتی می نامند. این قسمت پس از عبور از دو راهرو که عمود بر هم هستند، به قسمت بینه (رخت کن) متصل می گردد. بینه نیز یک فضای هشت ضلعی کامل است که پوشش طاق و گنبد آن بر روی هشت ستون قرار گرفته است. تزیینات داخل بینه، با هنرمندی و ظرافت خاصی اجرا شده است که زیبایی آن چشم را به خودش خیره می نماید. از جمله هنرهایی که در این حمام استفاده شده، می توان به کاشیکاری های هفت رنگ با نقوش گل و بته، برگ و اسلیمی اشاره نمود. آهک بری های سفید رنگ روی زمینه مشکی که زیبایی چشم نوازی به حمام بخشیده مربوط به دوران صفوی است و نقاشی های متنوع با موضوعات مختلف را به دوران قاجار نسبت داده اند.

سربینه و گرمخانه حمام، با راهرویی موربی شکل به یکدیگر وصل شده اند. گرمخانه فضایی مستطیل شکل است که کف آن با سنگ های مرمرین مرغوب فرش شده است. دور تا دور دیوارهای این قسمت با کاشیکاری و نقش ها گل و مرغ و اسلیمی آذین بندی شده است. در قسمت مجاور لنگ شوی خانه و سرویس بهداشتی قرار گرفته است که از این طریق حمام را کامل می نماید.

حمام علیقلی آقا

خزینه حمام در کنار گرمخانه قرار گرفته است و در آن دو قسمت استحمام اختصاصی و معروف به شاه نشین و احتمالا برای افراد رده بالا و خاص تعبیه شده است. این قسمت نیز با هنرمندی خاصی تزیین شده است که از آن جمله می توان کاشیکاری هفت رنگ با طرح هایی نظیر درخت سرو و شکوفه، ترکیب بندی هایی با نقوش درختان میوه و گل و بوته و اسلیمی را نام برد.

حمام کوچک کجاست؟

مجموعه حمام علیقلی آقا از دو بخش حمام کوچک و حمام بزرگ تشکیل شده است. حمام کوچک در حقیقت ساختاری مشابه حمام بزرگ دارد اما در مقیاسی کوچک تر اجرا شده است. آب مورد استفاده حمام کوچک با مهندسی خاصی از چاه گاو تامین می شده. به این صورت که آب از طریق یک گاو در محلی به نام گاورو از داخل چاه بیرون کشیده می شد و به مخزنی در پشت بام انتقال می یافت. سپس این آب از طریق تنبوشه های سفالین به خزینه ها و آب نماها و چهارحوض راهنمایی می شد.

یکی از شگفتی های حساب و کتاب شده در این حمام سیستم انتقال فاضلاب است که آب خروجی، از طریق کف گرمخانه و بینه با راهنمایی در یک کانال، به محوطه ای بزرگ در بیرون حمام انتقال می یافت و پس از خشک شدن به خارج شهر برده می شد.

موزه مردم شناسی حمام علیقلی آقا

حمام علیقلی آقا

بازسازی و بازسازی این حمام در سال 1383 به اتمام رسید و از سال 1384 تا کنون، به مدت 14 سال است که با کاربری موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار گرفته است. این موزه مورد توجه و علاقه گردشگران و مسافران اصفهان است. چرا که از طریق آن می توانند با یکی از زیباترین شاهکارهای عصر صفوی، بازسازی عصر قاجار و ادغام هنر آن عصر با هنر دوره صفوی آشنا شوند. علاوه بر آن، این حمام اطلاعات زیادی را درباره مردم آن دوره، فرهنگ و آداب و رسوم آن موقع به افراد می دهد.

چه زمانی به اصفهان سفر کنیم و این حمام را از نزدیک ببینیم؟

حمام علیقلی آقا

از آن جایی که اصفهان آب و هوایی گرم و خشک دارد، برترین زمان سفر به این شهر اوایل فصل بهار و فصل پاییز است که هوا مطبوع تر و خنک تر می گردد و می توانید با خیال آسوده و در هوای خنک از این شهر بی نظیر تماشا کنید.

برای رفتن به اصفهان چه راه هایی پیش روی ماست؟

حمام علیقلی آقا

اصفهان از آن شهرهایی است که حمل و نقل به آنجا راحت و بی دردسر است. شما می توانید با توجه به بودجه و یا علاقه مندیتان، با خودروی شخصی، قطار، اتوبوس و یا هواپیما سفر کنید. اگر با خودروی شخصی و از تهران به این شهر سفر می کنید بین 4 تا 5 ساعت راه در پیش دارید تا به اصفهان زیبا برسید.

آیا تا به حال شهر زیبای اصفهان را از نزدیک دیده اید؟ چقدر درباره این شهر و زیبایی و جاهای تماشای آن می دانید؟ آیا تجربه بازدید از حمام علیقلی خان را داشته اید؟ اگر نکته، خاطره و یا تجربه خاصی درباره بازدیدتان از اصفهان و حمام علیقلی آقا دارید، در اینجا با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

منبع:سـفـرزون

منبع: دیجیاتور