معادن مسینز؛ یادآوری خونین از جنگ جهانی اول - مجله جغتای

حدود 8 کیلومتری شهر ایپر که یکی از جاهای تماشای کشور بلژیک محسوب می گردد، در میانه یک مزرعه، حوضچه ای سبز رنگ با عنوان پول آو پیس یا استخر صلح وجود دارد؛ اما یک رویداد خشونت آمیز منجر به خلق این تالاب شده است. درست در سال 1916 در دومین سال وقوع جنگ جهانی اول بود. آلمانی ها، ساحل بلژیک را تسخیر نموده بودند و از بندرگاه های ساحلی این کشور به عنوان پایگاه هایی برای حمله به کشتی های تجاری و حمل و نقل سربازان در دریای شمالی و کانال انگلیسی استفاده می کردند.

بازپس گزفتن این بندرگاه ها یکی از اهداف اصلی ارتش بریتانیای کبیر بود؛ اما قبل از وقوع این اتفاق، بریتانیایی ها باید اول آلمانی ها را از منطقه تاکتیکی مهم در ارتفاعات با نام لبه مسینز-ویتستک (Messines-Wytschaete Ridge) در جنوب ایپر در کشور بلژیک بیرون می کردند.

در ماه های قبل تر، بریتانیایی ها به موقعیت های آلمان به وسیله معادن زیرزمینی حمله می کردند و در این استراتژی کاملا پیروز بودند. فرمانده ارشد بریتانیا، سر داگلاس هایگ متوجه شد که بازپس گرفتن لبه استراتژیک مسینز نیز به وسیله معدن ها ممکن خواهد شد.

در طول چندین ماه بعد، مهندسان سلطنتی با دقت زیاد، ده ها تونل زیر خطوط ارتش آلمان حفر و آن ها را با 450 هزار کیلوگرم مواد منفجره پر کردند. تمام این مواد منفجره به صورت هم زمان در هفتم ژوئن 1917 در ساعت 3:10 صبح به آتش کشیده شدند. این انفجار به عنوان یکی از بزرگ ترین انفجارهای غیر هسته ای در تاریخ بشر، شناخته می گردد.

در بخش زمین شناسی دانشگاه لیل در 20 کیلومتری آن منطقه، موج انفجار به اشتباه به عنوان یک زلزله به ثبت رسید. این لرزه ها بعلاوه به وسیله لرزه نگارهای نزدیک اوترخت در فاصله 200 کیلومتری در کشور هلند و در جزیره وایت در فاصله 300 کیلومتری در کشور انگلستان شناسایی شدند.

شایعه شده بود که صدای این انفجار در لندن و دابلین نیز شنیده شد. شاهدان عینی نزدیک به صحنه انفجار، تماشا ستون هایی از آتش که از زمین برمی خاستند را گزارش کردند. فیلیپ گیبس، روزنامه نگار انگلیسی بعدها این حادثه را این گونه گزارش کرد:

ناگهان در سپیده دم، پس از دستور به تمام اسلحه های ما برای گگرددن آتش، شعله ها در لبه تاریک مسینز به آسمان کشیده شدند و تپه مشهور 60 (Hill 60) با حجم بالایی از آتش روبه رو شد. بسیاری از سربازان مان که منتظر دستور حمله بودند با موج انفجار، به زمین پرت شدند. نیروهای آلمانی که درجا کشته نشده بودند، از شوک ترس این اتفاق مهیب جان خود را از دست دادند. جسد بسیاری از آن ها در دهانه هایی ایجاد شده به وسیله انفجار در معادن، روی هم انباشته شده بودند.

یکی از معادن زیر تپه 60 با 24 هزار و یکی دیگر از معدن ها زیر کترپیلار (Caterpillar) با 32 هزار کیلوگرم مواد منفجره پر شده بودند. این دو انفجار سبب شدند بخش بزرگی از این تپه فرو بریزد. درمجموع، حدود ده هزار نیروی آلمانی در این واقعه کشته یا در انفجارهای لبه مسینز گم شدند.

در یکی از بالاترین نقاط لبه مسینز، درست زیر منطقه اسپانبروک مولن، حدود 41 هزار کیلوگرم مواد منفجره کار گذاشته شده بود. معدن واقع در اسپانبروک مولن، 27 متر زیر سطح زمین و در انتهای یک تونل که با فاصله حدود نیم کیلومتر به یک جنگل کوچک راه داشت، واقع شده بود.

تونل اصلی به وسیله آلمانی ها کشف و در سال 1917 تخریب شد و همین موضوع مهندسان سلطنتی را مجبور کرد که به فکر آغاز یک شاخه نو دیگر باشند. پس از سه ماه و درست چند ساعت قبل از انفجار برنامه ریزی شده، کارگران، معدن و چاشنی اولیه را شارژ و حلقه های انفجار را آزمایش کردند.

نهایتا در ساعت 3:10 صبح، این منطقه در کنار دیگر معادن مسینز، منفجر شدند. معدن اسپانبروک مولن، 15 ثانیه بعد منفجر شد؛ درست زمانی که آلمانی ها دستور داشتند به بالا بروند و سنگرهای خود را رها و به زمین های خالی فرار نمایند.

اما انفجار به حدی قوی بود که آوار به جای مانده، بسیاری از سربازان بریتانیایی که در فاصله چند صد متری ایستاده بودند را نیز کشت. این انفجار، باعث به وجود آمدن دهانه ای بزرگ با قطر 75 متر (250 فوت) و عمق 12 متر شد.

همین دهانه نهایتا تبدیل به حوضچه لون تری کراتر یا همان استخر صلح شد.

ژنرال سر چارلز هرینگتون، فرمانده پیاده نظام ارتش دوم در شامگاه قبل از حمله به رسانه های خبری گفت:

آقایان، من نمی دانم که آیا ما فردا تاریخ ساز خواهیم شد یا نه، ولی به هر قیمتی ما باید جفرافیای منطقه را تغییر دهیم.

البته باید بدانید که انفجارهای واقعه لبه مسینز، چندین دهانه دائمی خلق کرد که هم اکنون تبدیل به استخرهای آب کم عمق شده اند.

کمی دورتر، دهانه مزرعه پکام (Peckham Farm) با قطری معادل 73.2 متر (240 فوت) وجود دارد. برای منفجر کردن معدنی که زیر این دهانه کنده شده بود، از 39400 کیلوگرم مواد منفجره استفاده شد. کمی آن طرف تر در شمال، دهانه مزرعه میدلس تد (Maedelstede Farm) را با قطر 30.5 متری (100 فوت) مشاهده می کنید که با انفجار 41 هزار کیلوگرم مواد منفجره خلق شد.

کمی بالاتر هم دهانه های دوقلوی پتیت بویس (Petit Bois) و حدود یک کیلومتر بالاتر از آن ها نیز سه دهانه مزرعه هالندزچشور (Hollandscheschur) وجود دارند. در جنوب منطقه اسپانبروک مولن هم می توانید دو دهانه کرویس ترات (Kruistraat) را ببینید.

البته باید بدانید که بعضی از معادن در جریان آن واقعه منفجر نشدند. آن ها کماکان زیر زمین های خصوصی مردمی مانند یک بمب آماده برای انفجار، به جای مانده اند. یکی از این معادن در حین طوفان و رعدوبرق در سال 1955 به صورت غیرمنتظره ای، منفجر شد. یک برج مراقبت بدون اطلاع از شرایط آن منطقه، روی یکی از این معادن ساخته شده بود. وقتی که رعدوبرق با این برج برخورد کرد، باعث شد معدن زیر آن، منفجر گردد. تنها تلفات آن حادثه، یک گاو بود.