صفر تا صد گرفتن معاینه فنی خودرو - مجله جغتای

معاینه فنی خودرو چیست؟ برای گرفتن معاینه فنی خودرو چه مراحلی را باید طی کرد و به چه مدارکی احتیاج است؟ آیا تمام معاینه های فنی خودرو به یک شکل هستند؟ اگر شما هم برای اولین بار است که به انجام معاینه فنی خودرو اقدام می کنید و یا این که می خواهید از نوترین تغییرات در این زمینه آگاه شوید، در ادامه این مطلب با ما همراه شوید تا کامل ترین و آخرین اطلاعات درباره معاینه فنی خودرو را دریافت کنید.

معاینه فنی خودرو چیست؟

معاینه فنی مجموعه آزمایش هایی است که سلامت قطعات خودرو و عملکرد استاندارد آن ها را آنالیز می نماید و در بسیاری از کشور های دنیا اجرا می گردد. معاینه فنی نشان می دهد که خودرو در سوخت و ساز خود چه مقدار آلایندگی فراوری می نماید و تا چه مقدار می تواند روی محیط زیست و هوا تاثیر منفی بگذارد. در تست معاینه فنی به طور کلی آلاینده هایی مقدار گیری می گردد که خودروی شما می تواند فراوری کند.

تست معاینه فنی فقط به تست آلایندگی خودرو ختم نمی گردد؛ بلکه در این تست ایمنی خودرو، کارایی سیستم ترمز خودرو، سالم بودن ظاهر خودرو و مواردی از این قبیل نیز تست می شوند. تنها در صورتی که خودرو بتواند از تمام این آزمون ها با موفقیت بیرون بیاید، برگه معاینه فنی به او تعلق می گیرد.

معاینه فنی خودرو از چه زمانی در ایران شروع شد؟

در سال 1353 برای اولین بار بحث آنالیز مقدار آلایندگی و شرایط سلامت خودرو ها در ایران به طور رسمی مطرح شد. در این سال در قوانین هدایت و رانندگی عنوان شد که انجام معاینه فنی الزامی است. با این حال با توجه به مواردی همانند تغییرات شدید قیمت بنزین، تغییرات اساسی در سیستم در زمان پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر اولویت های اساسی کشور تا سال 1369 اتفاق نوی در این زمینه رخ نداد. در این سال ستاد مرکزی معاینه فنی خودرو های تهران تحت نظر معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تشکیل شد و در سال 1372 بیانیه ای با نام هوای پاک تصویب شد. 2 سال بعد یعنی در سال 1374 مجلس شورای اسلامی لایحه نحوه جلوگیری از آلودگی هوا (ماده 5 الزام گواهینامه رعایت حد مجاز آلودگی) را تصویب کرد.

از همین سال نیز تجهیز 93 تعمیرگاه مجاز به 100 دستگاه تست سنجش آلودگی هوا از نوع SUN MEN 1500 شروع شد. در سال 1375 نیز شرکت توسعه معاینه فنی خودرو تاسیس شد که از همان ابتدا گازسوز کردن خودرو های عمومی و بخشی از خودرو های شخصی را شروع کرد. در این طرح تعداد 1900 دستگاه با دریافت تسهیلاتی به کیت گازسوز مجهز شدند. در سال 1378 طرح تاسیس مراکز معاینه فنی آنالیز شد و یک سال بعد اولین مرکز مکانیزه در پارکینگ بیهقی تهران تاسیس شد. لزوم اخذ معاینه فنی به طور جدی تری از اوایل دهه 80 شمسی شروع شد و با تعویض پلاک های قدیمی به ملی و طرح تعویض خودرو های فرسوده سرعت گرفت. این فرایند با افزایش تعداد مراکز مکانیزه معاینه فنی به سایر نقاط کشور، الزامی شدن اخذ معاینه فنی سالانه برای خودرو هایی با سن بیش از 5 سال و مواردی از این دست تا کنون ادامه یافته است.

چه خودرو هایی مشمول طرح اجباری معاینه فنی خودرو هستند؟

معاینه فنی با تأیید سلامت خودرو راه حلی مفید برای کاستن از حجم آلودگی های روزافزونی است که ما در بیش تر کلان شهر ها با آن روبرو هستیم. با توجه به تعریف سازمان استاندارد کشور خودرو های ساخت داخل و خارج که 4 سال از عمر فراوری آن ها می گذرد، ملزم به داشتن برگ معاینه فنی هستند؛ بنابراین سن معاینه فنی خودرو در سال 99 شامل این سه گروه است:

1. خودرو های داخلی فراوری سال 1394 و قبل از آن

2. خودرو های وارداتی فراوری سال 2015 و قبل از آن

3. خودرو های عمومی و تاکسی سال 97 و قبل از آن

خودرو های سنگین نیز تا یک سال از تاریخ فراوریشان از انجام معاینه فنی معاف هستند. هم چنین طبق قانون هوای پاک صدور برگ معاینه فنی برای خودرو های فرسوده ممنوع است. سن فرسودگی وسایل نقلیه براساس مصوبه هیأت وزیران در مهرماه 97 مشخص شده است. برای نمونه سن فرسودگی خودرو های عمومی بنزینی یا دوگانه سوز 10 سال و خودرو های پایه سوز 12سال پس از تاریخ فراوری آن هاست. خودرو های پلاک قدیم نیز باید ابتدا اقدام به گرفتن پلاک ملی کنند و بعد از آن اجازه دریافت معاینه فنی به آن ها داده خواهد شد.

خودرو های صفر می توانند بعد از 4 سال از سال فراوری خودرو برای دریافت گواهی معاینه فنی به مراکز مجاز مراجعه کنند؛ ولی بهتر است تا قبل از این که مهلت گارانتی خودرو تمام گردد، نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند؛ زیرا با انجام تست های مختلف در این مراکز مشخص می گردد چه قطعاتی از خودرو درست کار نمی کنند. برای مثال کاتافهرست در بیش تر خودرو های داخلی مشکل دارد که شما می توانید در زمان گارانتی آن را تعمیر یا تعویض کنید؛ زیرا این قطعه هزینه بالایی برای شما به بار می آورد.

نداشتن معاینه فنی خودرو چه عواقبی دارد؟

دوربین های مختلفی در سطح شهر وجود دارند که تعداد آن ها به 1204 عدد می رسد و خودرو ها را از لحاظ داشتن یا نداشتن معاینه فنی کنترل می نماید؛ بنابراین هر خودرویی که معاینه فنی نداشته باشد، با این دوربین ها شناسایی و جریمه 50 هزار تومانی برای آن صادر می گردد. بهتر است بدانید که نیروهای پلیس هم کار پیگیری و کنترل معاینه فنی را انجام می دهند. پس رانندگان باید توجه داشته باشند که در صورت نداشتن معاینه فنی در کلان شهر هایی همانند تهران به ازای هر بار ثبت شدن تخلف با دوربین یا افسر هدایت و رانندگی 50 هزار تومان جریمه خواهند شد. علاوه بر این برگه معاینه فنی یکی از ملزومات برای تعویض پلاک محسوب می گردد و در صورت نداشتن این برگه هیچ یک از مراکز تعویض پلاک کشور قادر به صدور پلاک و صدور برگ سبز نو برای خودرو موردنظر نخواهند بود.

آیا استعلام معاینه فنی خودرو ممکن است؟

در صورتی که تمایل دارید از اعتبار معاینه فنی خودرو خود استعلام بگیرید، سامانه یک پارچه معاینه فنی ایران با نام اختصاری سیمفا (symfa.ir) استعلام شرایط معاینه فنی را برای خودرو های مختلف در سراسر ایران فراهم نموده است. کافی است با مراجعه به سایت سیمفا وارد بخش استعلام گواهی از منوی بالای صفحه شوید؛ سپس باید شماره Vin خودرو را وارد کنید. در سایت سیمفا به موارد دیگری همانند فهرست مراکز معاینه فنی در سراسر ایران، نحوه گزارش تخلفات مراکز معاینه فنی و اطلاعیه های مرتبط با معاینه فنی خودرو دسترسی خواهید داشت؛ بعلاوه در سایت سیمفا با استفاده از پلاک خودرو نیز می توانید استعلام معاینه فنی خودرو خود را انجام بدهید؛ یعنی با انتخاب استعلام معاینه فنی با پلاک خودرو می توانید استعلام معاینه فنی خود را دریافت کنید.

بعلاوه رانندگان می توانند بدون احتیاج به نصب نرم افزار و بعلاوه بدون دسترسی به اینترنت به وسیله کد USSD نسبت به استعلام معاینه فنی خودرو خود اقدام کنند. برای این کار کد #2008* را با تلفن همراه خود شماره گیری کنید. پس از چند لحظه صفحه زیر نمایش داده خواهد شد (نکته: این سرویس فقط برای مشترکین همراه اول فعال است). گزینه 1 (استعلام) را انتخاب و در مرحله بعد شماره VIN خودرو خود را وارد کنید. هم اکنون می توانید شرایط معاینه فنی خودرو خود را مشاهده کنید. درصورت انتخاب گزینه 2 شما می توانید در سامانه سیمفا عضو و از خدمات آن بهره مند شوید.

توجه داشته باشید که استعلام معاینه فنی یکی از مهم ترین اقدامات پیش از خرید خودرو دست دوم است که ضمانتی برای سلامت خودرو محسوب می گردد؛ بعلاوه با استعلام معاینه فنی خودرو می توانید از مدت اعتبار آن آگاه شوید و از مسائل احتمالی آینده جلوگیری کنید.

مدت زمان اعتبار برگه معاینه فنی خودرو چقدر است؟

طبق گفته مدیر امور اجرایی معاینه فنی خودرو های کشور گواهی معاینه فنی خودرو های سبک در تاریخی که اخذ شده است، در همان تاریخ یک سال بعد به اتمام می رسد و مالکین خودرو باید به مراکز معاینه فنی مراجعه و برای گرفتن گواهی نو اقدام کنند. خودرو های سنگین نیز تا ده سال مدت اعتبار معاینه آن ها 6 ماهه است و بعد از ده سال باید هر 3 ماه یک بار برای تمدید معاینه فنی خود اقدام کنند.

مدارک مورد احتیاج برای گرفتن معاینه فنی خودرو چیست؟

مدارک لازم برای معاینه فنی خودرو شامل اصل کارت یا سند خودرو و فرم تشخیص عیوب ظاهری است.

مراحل دریافت معاینه فنی خودرو به چه ترتیب است؟

پس از مشخص مرکز مورد نظر و دریافت نوبت به مرکز مذکور مراجعه کنید و مراحل معاینه فنی را به ترتیب زیر انجام بدهید:

1. ثبت اطلاعات: در ابتدای ورود اطلاعات کارت خودروی شما با یک دوربین پلاک خوان ثبت و اطلاعات شخصی تان در سامانه معاینه فنی درج خواهد شد.

2. آنالیز شرایط ظاهری خودرو: در این مرحله خودروی شما بازرسی چشمی و به طور کلی آنالیز خواهد شد. در اولین گام موارد زیر آنالیز می گردد:

سالم بودن چراغ ها که شامل چراغ های نور پایین و بالا، چراغ راهنما و چراغ عقب (خطر، ترمز، دنده عقب، چراغ پلاک) است.

سالم بودن شیشه ها و آینه ها

شرایط لاستیک ها

شرایط کمربند ایمنی

سالم بودن بوق

آنالیز صدای اگزوز و دود خروجی از آن

سالم بودن برف پاک کن

استاندارد بودن ظاهر خودرو (مانند دفرمگی و پوسیدگی بدنه، متعلقات اضافی بدنه)

3. آنالیز آلاینده های خروجی: در این مرحله خودروی شما در دور آرام کار می نماید تا مقدار دود و آلایند های خروجی آن تست گردد.

4. تست چراغ های جلو: در این قسمت به یاری رایانه مقدار انحراف نور ماشین و سطح پوشش دهی آن آنالیز می گردد.

5. آنالیز لغزش جانبی: در این بخش مقدار باز یا بسته بودن دهانه چرخ ها پس از طی مسافت یک کیلومتر آنالیز می گردد تا مقدار انحراف و لغزش خودروی شما مشخص گردد.

6. تست یاری فنر: یکی از عوامل مهم در تصادفات رانندگی عدم عملکرد صحیح یاری فنرهاست. از این رو تست کردن یاری فنرها یکی از اساسی ترین مراحل معاینه فنی به شمار میرود. در این بخش کارایی هر کدام از یاری فنر ها به یاری دستگاه انجام می گردد و نتیجه تست به دو صورت عددی و گرافیکی نمایش داده می گردد.

7. آنالیز ترمزها: یکی از مهم ترین مراحل معاینه فنی آنالیز شتاب و قدرت ترمز ها (ترمز اصلی و ترمز دستی) به منظور ارزیابی کارایی سیستم ترمز است.

8. آنالیز سیستم تعلیق: در این قسمت با تحت فشار قرار دادن سیستم تعلیق مقدار عملکرد آن آنالیز می گردد. سیستم تعلیق خودرو ها از تعدادی قطعه ساخته شده است و در صورتی که اتصال این قطعات مناسب نباشد، ممکن است برای شما حادثه آفرین گردد. به همین منظور نحوه اتصال این قطعات با جلوبندی خودرو آنالیز می گردد تا اگر ضعفی در اتصال آن ها وجود داشته باشد، مشخص گردد.

9. صدور گواهی معاینه فنی: بعد از طی تمامی مراحل معاینه فنی در صورتی که خودروی شما در تمامی تست ها پذیرفته شده باشد، برگه معاینه فنی برای شما صادر خواهد شد.

در صورت مردود شدن در معاینه فنی خودرو چه باید کرد؟

اگر خودروی شما به یکی از دلایل ظاهری یا فنی در آزمون معاینه فنی پذیرفته نگردد، برگه نتایج آزمون ها با ذکر علل مردودی به شما داده می گردد و شما تا 15 روز فرصت دارید با برطرف نقص ذکر شده دوباره به همان مرکز مراجعه و بدون احتیاج به وقت قبلی خودروی خود را تست کنید. در این مرحله از شما هزینه ای (البته کم تر از تست اول) برای تست مجدد نیز گرفته می گردد. طبق آخرین آمار آنلاین مراجعین معاینه فنی بیش ترین علل مردودی خودروها به ترتیب عبارت اند از:

1. آزمون آلایندگی

2. نواقص ظاهری

3. آزمون ترمز

4. آزمون هم راستایی چرخ

5. آزمون یاری فنر

چگونه برای اخذ معاینه فنی خودرو، نوبت بگیریم؟

شهفرایندان تهرانی می توانند به سامانه ستاد مرکزی معاینه فنی خودرو های تهران به آدرس inspection.tehran.ir مراجعه کنند و از خدمات آنلاین این سایت مانند نوبت دهی اینترنتی و استعلام گواهی معاینه فنی بهره مند شوند. هم چنین آدرس مراکز معاینه و مدت زمان انتظار نیز در دسترس مراجعه کنندگان قرار گرفته است. برای گرفتن نوبت به صورت اینترنتی ابتدا روی گزینه نوبت دهی آنلاین کلیک کنید. در صفحه نو شماره پلاک، نام و نام خانوادگی، شماره تلفن همراه و در پایان شناسه امنیتی را در کادر مورد نظر وارد کنید و منتظر ارسال کد فعال سازی به شماره همراه خود باشید.

پس از وارد کردن کد فعال سازی ارسالی در این مرحله باید مرکز مورد نظر، تاریخ و ساعت مراجعه خود را انتخاب کنید و به مرحله بعد بروید. در مرحله پایانی مرکز انتخابی، ساعت و زمان مراجعه برای شما نمایش داده می گردد. هم چنین این امکان برای شما فراهم شده است که به صورت اینترنتی در پایین صفحه هزینه معاینه فنی را پرداخت کنید. به این نکته توجه داشته باشید که در صورت پرداخت مبلغ تا 24 ساعت قبل از مراجعه امکان استرداد وجه وجود دارد و بعد از این مدت در صورت کنسل شدن مبلغی به شما تعلق نمی گیرد.

شما هم چنین برای کسب اطلاعات بیش تر درباره مراکز معاینه فنی می توانید عدد یک را به سامانه 2000112 ارسال کنید. پس از ارسال پیامکی را دریافت خواهید کرد که شامل کد، نام و ساعات انتظار مراکز مختلف است. سپس شما مرکز مورد نظرتان را انتخاب و کد آن را ارسال کنید. در پیامک دریافتی اطلاعاتی شامل شماره تلفن، آدرس، ساعات انتظار و روز های کاری نمایش داده خواهد شد و به این صورت شما می توانید در زمان مناسب به مرکز مورد نظر مراجعه کنید.

اگر با داشتن معاینه فنی جریمه شدیم، چه کنیم؟

اگر 24 ساعت از صدور معاینه فنی تان گذشته باشد، می توانید با داشتن شماره VIN خودرو و به وسیله سایت سیمفا اعتبار معاینه فنی تان را استعلام کنید. اگر اطلاعات شما در سیما ثبت شده بود، برای اعتراض به جریمه با داشتن مدارک زیر به مراکز پلیس+10 مراجعه کنید:

اصل و کپی کارت خودرو

اصل و کپی کارت معاینه فنی

اصل و کپی برگه خلافی

اگر اطلاعات تان در سیمفا ثبت نشده است، ابتدا باید به همان مرکزی که معاینه فنی تان را گرفته اید، مراجعه کنید تا اطلاعات تان را در سیمفا ثبت یا آپدیت کنند.

چند نوع معاینه فنی خودرو وجود دارد؟

در کلان شهر تهران دو نوع معاینه فنی عادی و برتر ارائه می گردد. آزمون های معاینه فنی برتر به ویژه در بخش تست های آلایندگی هوا سختگیرانه تر است. در معاینه فنی عادی که تا به امروز صادر می شد، دور موتور آرام در سرعت پایین ملاک تست خودرو ها بود؛ اما در معاینه فنی برتر دور موتور پایین و بالا آنالیز خواهد شد که این موضوع کار را برای اخذ معاینه فنی سخت نموده است. تفاوت اصلی معاینه فنی برتر با معاینه فنی عادی فقط در نوع تست آلایندگی است. تست آلایندگی معاینه فنی برتر به صورت سخت گیرانه تر در دو دور آرام و 2500 انجام می گردد. در معاینه فنی برتر علاوه بر کارکرد درجا فراوری آلایندگی خودرو ها در دور موتور بالا نیز سنجیده می گردد. این معاینه فنی برای کنترل آلایندگی خودرو کارایی بیش تری دارد؛ زیرا در بسیاری از مواقع آلایندگی درحالی اتفاق می افتد که خودرو ها در دور موتور بالا کار می کنند.

خودرو های صفر نیز معاینه فنی برتر دریافت می کنند. طبق قانون خودرو های نو (صفر کیلومتر) تا چهار سال از اخذ معاینه فنی معاف هستند؛ اما این معافیت به منزله داشتن معاینه فنی برتر (براساس ضوابط طرح ترافیک) نیست و مالکان خودرو های نو نیز برای بهره مندی از تخفیف 30 درصدی عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد باید برای گرفتن معاینه فنی برتر خودرو اقدام کنند. درواقع داشتن معاینه فنی برتر در حال حاضر اجباری نیست؛ اما با داشتن آن می توانید از تخفیف 30 درصدی عوارض ورود به محدوده های طرح ترافیک و زوج و فرد شهر تهران بهره مند شوید. همین امر نشان می دهد که این نوع معاینه فنی خودرو درحال حاضر فقط در تهران ارائه می گردد.

بعلاوه معاینه فنی ویژه نوع دیگری از معاینه فنی است که شرایط اخذ آن یک درجه سخت گیرانه تر از معاینه فنی برتر است. برهمین اساس افرادی که معاینه فنی ویژه را دریافت کنند، از تخفیفات بیش تری برای ورود به محدوده های ترافیکی تهران برخوردار خواهند شد. معاینه فنی ویژه طرحی مقدماتی است که هنوز اجرایی نشده است. این طرح پس از انجام کار های مقدماتی و ابلاغ آن از سوی سازمان محیط زیست کشور جنبه قانونی پیدا خواهد نمود. پیش بینی می گردد که سال جاری صدور معاینه فنی ویژه در تهران اجرایی گردد. در معاینه فنی معمولی حد مجاز مونوکسیدکربن در دور موتور بالا حدود 0/7 است و در معاینه فنی برتر این حد در دور موتور 2500 Rppm باید 0/6 باشد؛ اما در معاینه فنی ویژه که مختص خودرو های هیبریدی است، حدود آلایندگی مجاز 0/3 پیشنهاد شده است.

هزینه معاینه فنی چقدر است؟

هزینه معاینه فنی انواع وسیله نقلیه در سال 1401 به توضیح زیر اعلام شده است: