بایدن هم زیر قولش زد؟ - مجله جغتای

به گزارش اعتماد، راغده درغام، بنیانگذار و مدیر اجرایی اندیشکده بیروت، در مقاله ای که پایگاه خبری تحلیلی نشنال امارات منتشر نموده است، نوشت: آنتونی بلینکن و لوید آستین که از سوی بایدن برای تصدی وزارت خارجه و دفاع نامزد شده اند کار بسیار دشواری در پیش دارند، زیرا باید در حالی همکاری با جامعه بین الملل را از سر بگیرند که اعتماد دنیا به امریکا در پی چهار سال حکومت بی نظم دونالد ترامپ به شدت کاهش یافته است. تا همین جا هم اقداماتی برای برطرف نگرانی های متحدان در ناتو و شرق آسیا، از جمله در خصوص تعهد امریکا به امنیت آنها، انجام گرفته است. دولت بایدن وعده داده پیمان کنترل تسلیحات نیو استارت با روسیه را پنج سال دیگر تمدید کند و وزارت خارجه امریکا نیز بازنگری در سیاست کره شمالی را شروع نموده است.

در خصوص خاورمیانه نیز اخبار خوبی به گوش می رسد. در چند ماه اخیر مساله احیای توافق هسته ای با ایران که دونالد ترامپ تقریبا سه سال پیش از آن خارج شد، یکی از تکیه کلام های اصلی اعضای کلیدی دولت بایدن بوده است. اما به نظر می رسد دولتمردان امریکا دیگر مثل قبل روی این مساله تمرکز ندارند.

در واکنش به خروج ترامپ از برجام، ایران چندین تعهد خود ذیل توافق هسته ای را نقض کرد. این موارد شامل: (ازسرگیری غنی سازی اورانیوم با خلوص 20 درصد، افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص کم تا سقف 12 برابر مقدار مجاز در توافق، و آزمایش سانتریفیوژ های پیشرفته است.)، نویسنده در حالی ادعای نقض توافق از سوی ایران را مطرح می نماید که تهران تا یک سال پس از خروج ایالات متحده از برجام در ماه مه سال 2018 به بازماندگان در توافق فرصت جبران نبود امریکا را داد که تنها پاسخی که از طرف های مقابل دریافت کرد تسلیم شدن در برابر تحریم های یکجانبه واشنگتن بود.

راغده درغام در ادامه نوشت: بلینکن و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن، پیش تر علاقه خود را به اتخاذ یک راهبرد دو مسیره به منظور احیای برجام و لغو تحریم ها علیه ایران پیش از مذاکره در خصوص برنامه موشک های بالستیک این کشور ابراز نموده بودند. از آن موقع تا کنون تیم بایدن کوشش نموده انتظارات را پایین بیاورد. نشانه هایی وجود دارد که می گوید دولت بایدن میخواهد از تاکتیک های فشار دولت ترامپ علیه ایران استفاده کند تا بتواند آنچه را که بلینکن فعالیت های بی ثبات نماینده ایران در بخش های مختلف خاورمیانه می خواند متوقف کند. بلینکن اخیرا بیان کرد بازگشت به برجام منوط به پایبندی ایران به تعهداتش است، و در حال حاضر نیز این پیش شرط از سوی ایران اجرا نشده است.

وی در سخنانی در کمیته روابط خارجی مجلس سنا گفت: هنوز راه زیادی در پیش داریم. باید اول ارزیابی کنیم و ببینیم آیا واقعا ایران به حرف خود عمل نموده و به تعهدات خود بازمی گردد، و بعد از آن نقطه کار خود را دنبال کنیم. ایوریل هینز، رییس سازمان اطلاعات داخلی امریکا نیز اعلام نموده بازگشت به برجام تصمیمی نیست که به این زودی گرفته گردد. به گفته او، بایدن تصریح نموده که امریکا تنها در صورت بازگشت ایران به تعهدات خود به برجام بازمی گردد و صادقانه بگویم هنوز راه بسیار زیادی تا آن نقطه در پیش است.

دولت جدید در حوزه سیاست خارجی احتمالا اولویت های دیگری هم دارد، به ویژه امنیت جمعی در شرق آسیا که با توجه به تهدید روزافزون چین از اهمیت بسزایی برخوردار است. محتمل است تیم بایدن به نگرانی های کشور های خاورمیانه در خصوص خطر بازگشت به مذاکره با حکومت ایران توجه نموده باشد.

شاید هم افزایش تنش ها میان دولت ترامپ و حکومت ایران در ماه های گذشته منجر به تأخیری هر چند موقت در بازگشت بایدن به برجام شده باشد. با این حال به رغم تغییر در واشنگتن، کشور های حوزه خلیج فارس با دقت تحولات را دنبال می نمایند و دولت بایدن باید در کوشش برای حفظ صلح با شورای همکاری خلیج فارس تعامل داشته باشد.

بدیهی است که در صورت شروع دوباره مذاکرات هسته ای میان دولت بایدن و جمهوری اسلامی ایران در آینده، شورای همکاری خلیج فارس مایل است نگرانی ها و منافع خود را در توافق احتمالی بگنجاند. در چنین فضای مبهمی، شورای همکاری کوشش نموده به دولت بایدن بفهماند چه درک منحصر به فردی از رفتار ایران دارد. کشور های جنوب خلیج فارس به عنوان همسایه ایران کاملا از پیامد های اقدامات ایران در تنگه هرمز باخبرند.

نایف الحجرف، دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس، اخیرا در گفت وگویی بیان کرد: شما امریکایی ها هر چقدر در خصوص منطقه اطلاعات داشته باشید، ما بیشتر از شما مطلعیم. ما شرکای مورد اعتماد یکدیگر هستیم و رابطه راهبردی داریم.

در واقع دولت بایدن باید نقش شورای همکاری را به عنوان یک ذی نفع مسوول در منطقه ای پر از مشکل و بحران به رسمیت بشناسد. با اینکه دیگر کشور ها با پیامد های مالی بحران کرونا دست و پنجه نرم می نمایند، اما کشور های حوزه خلیج فارس تمرکز خود را روی تنوع بخشیدن به اقتصاد و قدرت بخشیدن به جوانان خود معطوف نموده اند. آن ها همیشه حامی گفت وگوی سازنده با همه همسایگان، از جمله ایران بوده اند. (نویسنده این مطلب در حالی ادعای آمادگی عربستان برای مصاحبه با ایران را مطرح می نماید که جمهوری اسلامی ایران در چند سال گذشته بار ها طرح هایی از جمله طرح صلح هرمز را برای مصاحبه روی میز قرار داده و وزارتخارجه ایران نیز به طور متوسط هر چند روز یک بار از آمادگی تهران برای مصاحبه با همسایگان سخن می گوید.)

جیمز جفری، نماینده ویژه سابق امریکا در امور سوریه می گوید دولت بایدن به خوبی صدای منطقه را می شنود. آن ها باید جواب سه سوال را پیدا نمایند: اینکه چرا منطقه اینقدر برای امریکایی ها مهم است؛ اینکه منطقه خود برای حل و فصل این مسائل چه کار هایی انجام می دهد و تا چه حد امریکا می تواند برای حل آن ها روی کشور های منطقه حساب کند؛ و آخر اینکه منطقه می خواهد امریکا چه کاری برایش انجام دهد.

به گفته جفری، یکی از نکات بدیهی در خصوص امریکا این است که دولت بایدن مثل دولت قبلی کار های بسیار زیادی برای انجام دادن دارد. بنابراین باید در میدان روی شرکایش حساب کند. خطرات عدم انجام این کار بسیار واقعی است. الحجرف می گوید آخرین چیزی که دولت بایدن می خواهد داشتن منطقه ای بی ثبات است که بر عرضه انرژی تأثیر گذاشته و اصلاحات مالی در منطقه را بیش از پیش مختل می نماید و منجر به تنش می گردد.